Hercules Segers
“Herkules Zegers heeft papieren of doeken, met zachte gronden, van luchten, verschieten, en voorgronden, eerst een verfken gegeven, en daer op de print gedrukt, zeer aerdich en schilderachtich.”
Samuel van Hoogstraten (uit: Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst, 1678)
Het werk van de schilder en graficus Hercules Segers (ca. 1589/1590-1633/1640) behoort tot de meest intrigerende kunst van de zeventiende eeuw. Zijn poëtische landschappen hebben een wonderlijk karakter door de eigenzinnige weergave van de natuur, opvallende composities en door de uitzonderlijke en complexe techniek die eraan ten grondslag ligt. Zijn werk werd in zijn eigen tijd hoog gewaardeerd door liefhebbers en kunstenaars. Zo bezat Rembrandt maar liefst acht geschilderde werken van zijn hand. Het moderne karakter van zijn kunst en de grote zeldzaamheid ervan heeft Segers een bijna mythische status opgeleverd.
Raadselen
Segers’ oeuvre bestaat voornamelijk uit fantastische, rotsachtige landschappen die doordrongen zijn van een mysterieuze sfeer. Van zijn etsen zijn nog 182 afdrukken bekend, sommigen unica, gedrukt van 53 verschillende platen. Niet alleen spreken de enigmatische landschappen tot de verbeelding, ook zijn werkwijze is met raadselen omgeven. Zijn vooruitstrevende technieken hebben vele kunstenaars en onderzoekers beziggehouden en in sommige gevallen is immer nog niet bekend hoe Segers exact te werk ging.
Uniciteit
In tegenstelling tot het basisprincipe van de drukkunst als reproductiemethode, maakte Segers elke afdruk tot een op zichzelf staand kunstwerk door bij vrijwel iedere afdruk te variëren met de drager en kleurschema’s. Uniciteit van elk blad werd door Segers tevens bereikt door zijn bewerkingen op de plaat zelf. Nadat hij een aantal afdrukken gemaakt had hernam hij vaak de plaat en bewerkte deze nog verder, meestal met droge naald. Hierdoor ontstond een nieuwe staat van dezelfde prent. Van sommige motieven zijn drie tot vier staten bekend. Tot slot sneed Segers na het drukken vrijwel elke afdruk ook nog binnen de plaatrand bij, waardoor soms een volkomen nieuwe compositie ontstond.
Invloed
Hercules Segers werd door zijn eerste biograaf Samuel van Hoogstraten, een leerling van Rembrandt, beschreven als een in zijn eigen tijd onbegrepen en miskend kunstenaar, wiens prenten werden gebruikt om zeep en boter in te verpakken. Deze aspecten, tezamen met zijn onconventionele benadering van het medium, vormden aanleiding tot de bijna mythische status die hem na zijn dood werd toegedicht. Segers’ eigenzinnige, complexe grafiek werd een rijke bron van inspiratie voor moderne kunstenaars. Er zijn weinig zeventiende-eeuwse kunstenaars wiens werk zo’n invloed van diepgaand artistiek belang heeft op moderne en hedendaagse kunstenaars als Segers.
